Åñåí

ÅñåíÅñåí Ãðèæè çà êîæàòà ïðåç åñåíòòà Grija-za-kojata-prez-esenta

 

Åñåíòà å åäèí îò ÷åòèðèòå ñåçîíà â óìåðåíèÿ ïîÿñ, çàåäíî ñ ïðîëåòòà, ëÿòîòî è çèìàòà. Àñòðîíîìè÷åñêè òÿ çàïî÷âà ñ åñåííîòî ðàâíîäåíñòâèå (îêîëî 23 ñåïòåìâðè â Ñåâåðíîòî ïîëóêúëáî è 21 ìàðò â Þæíîòî).  ìåòåîðîëîãèÿòà ñå èçïîëçâà ðàçëè÷íà êîíâåíöèÿ – åñåííè ñà ìåñåöèòå ñåïòåìâðè, îêòîìâðè è íîåìâðè â Ñåâåðíîòî ïîëóêúëáî è ìàðò, àïðèë è ìàé â Þæíîòî.

Åñåíòà å ïðåõîäåí ñåçîí ñ ïîíÿêîãà äîñòà âèñîêè òåìïåðàòóðè â íà÷àëîòî (öèãàíñêî ëÿòî) è óìåðåíè äî ïî-íèñêè êúì êðàÿ, êîãàòî çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå (îêîëî 21 äåêåìâðè â Ñåâåðíîòî ïîëóêúëáî è 21 þíè â Þæíîòî ïîëóêúëáî) áåëåæè àñòðîíîìè÷åñêîòî íà÷àëî íà ñëåäâàùèÿ ñåçîí.

Ñòóäåíîòî, õëàäíî è äúæäîâíî âðåìå ïðåîáëàäàâà â óìåðåíèòå øèðèíè íà ïëàíåòàòà ïðåç òîçè ïåðèîä. Ñëåä âòîðàòà ïîëîâèíà íà ñåçîíà, ñ íàáëèæàâàíå äåíÿ íà çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå âðåìåòî çàõëàäíÿâà òðàéíî, îáëà÷íîñòòà íàðàñòâà, âàëåæèòå ñà ïðîäúëæèòåëíè, ïàäàò ÷åñòè è òðàéíè ìúãëè è äóõàò ñèëíè âåòðîâå. Òèïè÷íî â íà÷àëîòî èëè ñðåäàòà íà åñåíòà ñå îáðàçóâàò è ñëàíè. Êúì êðàÿ íà ñåçîíà, òåìïåðàòóðèòå ñå ïîíèæàâàò çíà÷èòåëíî è ïðåìèíàâàò â èíòåðâàëà îêîëî è ïîä 0° Ñ – ïðåõîä êúì çèìàòà. Ïðîäúëæèòåëíîñòòà è ñèëàòà íà ñëúí÷åâîòî ãðååíå ñòàâà íåçíà÷èòåëíî, à ïîðàäè ìàëêèÿ úãúë ãîëÿìà ÷àñò îò ëú÷èòå ñå ðàçñåéâàò â àòìîñôåðàòà è òÿõíàòà ñèëà äîñòèãà ñâîÿ ìèíèìóì ïðåç ãîäèíàòà.  ïîñëåäíèòå äíè íà åñåíòà çàïî÷âàò ïðåâàëÿâàíèÿ îò ñíÿã, êàòî â ïî-ñòóäåíèòå ÷àñòè íà ïëàíåòàòà è íÿêîé ïëàíèíñêèòå ðàéîíè òîâà ìîæå äà ñå ñëó÷è è ïî-ðàíî. Àñòðîíîìè÷åñêàòà åñåí çàâúðøâà â äåíÿ íà çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå – â êðàÿ íà ì. äåêåìâðè çà Ñåâåðíîòî è êðàÿ íà ì. þíè çà Þæíîòî ïîëóêúëáî. Òîãàâà ñëúí÷åâèòå ëú÷è èäâàùè ïîä úãúë 90 ãðàäóñà ïàäàò ñúîòâåòíî âúðõó Þæíàòà èëè Ñåâåðíàòà òðîïè÷íà îêðúæíîñòè è ñïèðàò ìèãðàöèÿòà ñè íà þã èëè ñåâåð.  òîçè äåí ñëúíöåòî çàåìà íàé-íèñêîòî ñè âèäèìî ïîëîæåíèå íàä õîðèçîíòà â òîâà ïîëóêúëáî, êàòî ñëåä òîâà çàïî÷âà áàâíî äà ñå èçäèãà.